Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie oraz kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesne wykrycie zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na aktualny stan lasu. Każdego roku podejmowane są działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na pojawiające się czynniki szkodotwórcze.

Zagrożenia dzieli się na trzy grupy:

•    biotyczne (np. szkodliwe owady, grzyby patogeniczne, ssaki roślinożerne)
• abiotyczne – ekstremalne zjawiska atmosferyczne (np. huraganowe wiatry, śnieg, ulewne deszcze, susze, wysokie lub niskie temperatury)
• antropogeniczne – związane z działalnością człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu)

Owady
Las jest także miejscem życia wielu gatunków owadów. W specyficznych warunkach niektóre z nich stanowią duże zagrożenie dla lasu. Dzielimy je wtedy na:
• szkodniki pierwotne, które atakują zdrowe drzewa (np. foliofagi, czyli owady liściożerne),
• szkodniki wtórne,  atakujące i zasiedlające drzewa, które zostały osłabione w skutek działania innych czynników (np. suszy czy zanieczyszczeń przemysłowych).
Okresowe, masowe występowanie niektórych gatunków owadów (tzw. gradacja) stanowi poważne zagrożenie dla trwałości lasu. Zadaniem leśników jest niedopuszczenie do takich sytuacji lub ograniczenie liczebności populacji szkodliwych owadów.
Najwięcej szkód wyrządzają owady, których gąsienice lub larwy ogryzają lub zjadają liście czy igły. Poważne problemy sprawiają też owady żerujące na korzeniach drzew i krzewów. W ostatnich latach do najbardziej niebezpiecznych na terenie Nadleśnictwa Piaski należą populacje: chrabąszcza majowego i kasztanowca (szkodniki korzeni), zwójki zieloneczki, piędzika przedzimka oraz brudnicy nieparki (szkodniki dębów, powodujące często tzw. gołożery w koronach drzew).

Fot.K.Świtalski

Każdego roku jesienią (po pierwszych przymrozkach) leśnicy sprawdzają liczebność larw, poczwarek i kokonów owadów zimujących w ściółce i glebie, aby oszacować zagrożenie dla lasu na rok następny (tzw. jesienne poszukiwania szkodników pierwotnych sosny na stałych partiach kontrolnych).

Liczebność nadmiernie występujących owadów ogranicza się przez:
• wykładanie i kontrolę różnego rodzaju pułapek (feromonowych i klasycznych),
• wyznaczanie i szybkie usuwanie z lasu drzew opanowanych przez owady (tzw. posusz),
• opryski chemiczne certyfikowanymi preparatami

Grzyby patogeniczne

Należą do jednych z najważniejszych czynników chorobotwórczych drzewostanów -szczególnie niebezpieczne są: korzeniowiec wieloletni wywołujący hubę korzeniową oraz opieńki powodujące opieńkową zgniliznę korzeni (głównie w drzewostanach sosnowych). Niezwykle istotna jest w tym wypadku kontrola stanu sanitarnego drzewostanów i w razie potrzeby stosowanie biologicznych preparatów ochronnych (w przypadku huby korzeniowej po wykonanych zabiegach czyszczeń i trzebieży sztuczne zakażanie zawiesiną grzyba konkurencyjnego Phanerochaete gigantea).

Ssaki roślinożerne

Podstawową formą zapobiegania szkodom od zwierzyny jest właściwe prowadzenie gospodarki łowieckiej – utrzymanie odpowiedniej liczebności zwierzyny płowej do zmieniających się możliwości wyżywieniowych siedlisk leśnych oraz właściwej struktury płciowej i wiekowej populacji a także poprawa warunków bytowania zwierzyny. Wysokie koszty pociąga za sobą ochrona najmłodszego pokolenia lasu, które stanowi szczególnie atrakcyjny pokarm dla wielu zwierząt leśnych (głównie jeleni, danieli i saren). Skuteczność prowadzonych corocznie odnowień lasu byłaby niewielka, gdyby nie stosowano różnego rodzaju metod ochrony przed zgryzaniem lub spałowaniem: najskuteczniejszą metodą jest grodzenie upraw (głównie gatunków liściastych) siatką, rysakowanie (ochrona przed spałowaniem sosny i świerka), indywidualne zabezpieczanie pojedynczych drzewek poprzez palikowanie lub osłony tubowe czy siatkowe, stosowanie chemicznych repelentów.

Działalność człowieka

Może stanowić duże zagrożenie dla lasu. Leśnicy dbają o to, by osoby odwiedzające las czuły się w nim bezpiecznie i jednocześnie same przestrzegały przepisów prawa. Dzięki prowadzonej od kilku lat na szeroką skalę edukacji leśnej coraz więcej osób włącza się np. w zwalczanie procederu zaśmiecania lasów czy jazdy w niedozwolonych miejscach na motocyklach, quadach. Nie ma już praktycznie przyzwolenia społecznego na takie zjawiska, jak kradzieże drewna czy kłusownictwo.

Ochrona przeciwpożarowa

Ogromnym zagrożeniem dla lasu jest ogień. Ochrona przeciwpożarowa lasu oparta jest na sprawnym i skutecznie działającym systemie, dzięki któremu możliwe jest szybkie wykrywanie pożarów, alarmowanie odpowiednich służb ratowniczych i prowadzenie bezpośredniej akcji gaśniczej.

Elementami tego systemu są:
• punkt alarmowo-dyspozycyjny, działający w Nadleśnictwie Piaski,
• dostrzegalnie przeciwpożarowe, z których prowadzi się obserwację lasu,
• punkt prognostyczny, wyposażony w odpowiednią aparaturę do pomiaru wilgotności ściółki sosnowej i powietrza, w którym określa się aktualny stopień zagrożenia pożarowego lasu,
• sieć łączności radiotelefonicznej,
• sieć dojazdów pożarowych,
• bazy sprzętu do gaszenia pożarów lasu,
• sieć punktów czerpania wody,
• pasy przeciwpożarowe, oddzielające las od obiektów stanowiących zagrożenie pożarowe (takich jak np. parkingi leśne, linie kolejowe, zakłady przemysłowe, drogi publiczne).

W okresie zwiększonego zagrożenia pożarowego działają również leśne bazy lotnicze. Stacjonują w nich samoloty oraz śmigłowce, które są wykorzystywane do patrolowania obszarów leśnych i gaszenia pożarów.

Okresowy zakaz wstępu do lasu to sposób na zapewnienie bezpieczeństwa z jednej strony człowiekowi, z drugiej – lasom i ich mieszkańcom. Wprowadzany jest decyzją nadleśniczego w przypadku występowania dużego zagrożenia pożarowego – jeżeli przez kolejnych pięć dni wilgotność ściółki sosnowej, mierzona o godz. 9 rano, będzie niższa od 10 proc. Pozwala on na sprawniejsze prowadzenie działań przeciwpożarowych i zredukowanie niebezpieczeństwa dla osób mogących znaleźć się podczas pożaru na terenie lasu.