Jeszcze całkiem niedawno jemioła uchodziła za dużą rzadkość w naszych lasach. Traktowana była często jako element zwiększający różnorodność gatunkową drzewostanów. Niestety w ostatnich latach obserwujemy jej coraz więcej, zwłaszcza na południu i zachodzie Polski, gdzie stopień porażenia drzewostanów sosnowych powoduje nie tylko ich osłabienie ale nawet zamieranie drzew. W Nadleśnictwie Piaski powierzchnia występowania jemioły we wszystkich stopniach nasilenia wyniosła w 2023 roku 1405 ha (w 2019 roku było to 495 ha). Jemioła pasożytuje na roślinach, wrastając w ciało żywiciela ssawkami, które są przekształconymi korzeniami, dzięki którym pobiera z drzewa wodę i sole mineralne. W Polsce występuje jeden gatunek jemioły – jemioła pospolita mająca trzy podgatunki: jemioła pospolita typowa (opanowuje gatunki drzew liściastych), jemioła pospolita rozpierzchła (występuje na sośnie), jemioła pospolita jodłowa (pasożyt jodły). Jedną z głównych przyczyn inwazji jemioły w tak dużej skali są najprawdopodobniej zmiany klimatyczne. Jest to gatunek związany z klimatem ciepłym a ostatnie lata z wyraźnie wzrastającą średnią temperaturą roczną mocno sprzyjają jej rozwojowi. Drzewa porażone przez jemiołę szczególnie źle znoszą okresy suszy – przy niedoborze wody w glebie transpiracja jemioły niestety nie zwalnia, pomimo zamkniętych aparatów szparkowych gospodarza. Także wzrost liczebności paszkota z rodziny drozdowatych, który jest uznawany za główny wektor rozprzestrzeniania nasion, może zwiększać nasilenie występowania tych półpasożytniczych krzewów. W porównaniu do najpowszechniejszych szkodników drzew leśnych – owadów, cykl życiowy jemioły jest długi – dopiero w piątym roku życia kwitnie i owocuje. Niestety młoda jemioła jest słabo widoczna na sośnie, co utrudnia podjęcie skutecznych działań mogących ograniczyć jej inwazję. Jemioła jest pasożytem obligatoryjnym, co oznacza, że nie może żyć poza rośliną, która jest jej gospodarzem. Najskuteczniejszą metodą eliminacji jemioły jest ścinanie porażonych drzew.

Infografika przedstawia podstawowe informacje o jemiole. Źródło: Lasy Państwowe

Wprowadzony w Lasach Państwowych w grudniu ubiegłego roku „Kompleksowy program przeciwdziałania procesom zamierania lasów w Polsce oraz działań mitygacyjnych w perspektywie do 2030 roku”, obejmuje również działania z zakresu ograniczania występowania jemioły, polegające na monitorowaniu skali i stopnia porażenia drzewostanów, usunięciu drzewostanu w sytuacji zamierania większości drzew, usuwaniu drzew porażonych podczas wykonywania cięć pielęgnacyjnych oraz planowaniu zmieszanego składu gatunkowego na powierzchniach objętych zrębami sanitarnymi.

Między innymi dzięki takim zabiegom i staraniom leśników istnieje szansa na opanowanie dalszej inwazji tego pasożyta.